De vooruitgang

Leve de vooruitgang! Dat staat met grote letters achterop het nieuwste boek van Pieter Geenen. Na zijn bijzonder geslaagde, lachwekkende debuut Het dagboek van Anton Dingeman treedt de Amsterdamse tekenaar nu in de voetsporen van Geert Mak en de auteurs van de stripbundel Comix 2000. Hij presenteert een terugblik op de twintigste eeuw, een eeuw waarin – uit naam van de vooruitgang – mensen zich groter hebben gewaand dan ooit.

Hoe vat je in vredesnaam honderd turbulente jaren samen in één stripboek? De oplossing van Pieter Geenen is: vooral geen poging doen tot volledigheid. Vrij associërend heeft hij zijn invallen bij de twintigste eeuw op papier gezet. Geen vaste personages, geen verhaallijn. Wel consequent vasthouden aan één tekenstijl en het formaat van de strippagina. Zo somt hij nu eens de meest opvallende oorlogen van de eeuw op, dan weer de wording van de abstracte schilderkunst, of de ontwikkeling van de bustière via de bh tot zelfstandig kledingstuk. Dit alles afgewisseld met melige kwisjes, waarbij je moet raden ‘wie, wat, waar of wanneer’ wordt afgebeeld op de bijgevoegde plaatjes.

Soms zijn Geenens pagina’s informatief, soms bizar, soms grappig. Hij biedt wel eenheid van tijd, maar geen eenheid van plaats of handeling. Daardoor ontstaan historische contrasten, die af en toe prikkelen, maar net zo vaak onverschillig laten. Wat te denken van de pantserkruiser Potjomkin in hetzelfde rijtje als de Titanic, het Veronica zendschip en Greenpeace’ Rainbow Warrior?

Als tekenaar is Pieter Geenen luchtig en dwars zoals ook Eefje Wentelteefje’s Jeroen de Leijer dat vaak is. Eerder functioneel dan elegant. Dat levert in De vooruitgang een amusant tijdsdocument op, een tastbaar bewijs van Geenens veelzijdigheid en ambitie op stripgebied. Maar hoe lovenswaardig ook, die ambitie is dit keer een maatje te groot. Want waar Anton Dingeman overliep van de herkenbare en rake observaties, blijft De vooruitgang steken in wisselvalligheid. Voor een terugblik op de twintigste eeuw bieden Geenens vrije associaties te veel algemeen bekende historische weetjes en te weinig persoonlijke visie. Dan mag er regelmatig wat te grinniken vallen, het gebodene maakt de pretentie van het boek niet waar. Als statement over de voorbije eeuw kan De vooruitgang niet tippen aan vergelijkbare getekende boeken als Maus, Willems 30/40 of Yslaire’s XXeciel.com.
Toon Dohmen

Gepubliceerd in ZozoLala (2004)