Hoe logisch is de logica? Wat is het onderscheid tussen schijn en werkelijkheid? De Franse stripmaker Marc-Antoine Mathieu (1959) gebruikt zijn werk graag als een filosofische proefopstelling waarin hij zijn vragen en gedachten, associaties en personages de vrije loop kan laten.
Typisch voorbeeld: zijn schepping Maurits Cornelis van Esk, ambtenaar op het ministerie van Humor, hoofdpersoon van Het proces. Van Esk is druk, druk, druk, voor fundamentele vragen gunt hij zichzelf geen tijd. Tot de dag waarop hij wordt geconfronteerd met een persoon die verontrustend, zelfs angstaanjagend veel op hemzelf lijkt. Is hij sterk genoeg om de waarheid onder ogen te zien?
[ Klik op een van bovenstaande afbeeldingen om de eerste hoofdstukken te lezen (PDF). Of klik op deze tekst. Het downloaden kan (heel) even duren. ]
Het proces draait om een nijpende situatie, die Marc-Antoine Mathieu speels, uitnodigend en onvergetelijk verbindt met grote existentiële thema’s. Hij werkt het verhaal van zijn ambtenaar uit op een even geraffineerde als pakkende manier, die herinnert aan de visuele paradoxen van niemand minder dan de wereldberoemde Nederlandse graficus M.C. Escher. Of anders wel aan de thematische ambitie van eigenzinnige denkers als Jorge Luis Borges, Georges Perec of Franz Kafka. Het tekent de oorspronkelijkheid van zijn werk. Deze combinatie van oorspronkelijkheid (zien is geloven), leesbaarheid en literaire ambitie maakt Marc-Antoine Mathieu tot een unieke auteur, die als geen ander opereert op het snijvlak van literatuur en filosofie, beeldende kunst en stripverhaal.
Divers, rijk en filosofisch
Marc-Antoine Mathieu wordt op 3 juni 1959 geboren in de Franse stad Antony. Hij studeert aan de kunstacademie van Angers en maakt naam als stripmaker, scenograaf en beeldend kunstenaar. Zijn inspiratiebronnen zijn al even divers als zijn werk. Hij laat zich net zo makkelijk beïnvloeden door filosofen (Spinoza, Bergson) en sociale verschijnselen (verstedelijking, beeldcultuur, digitalisering) als door literatoren en grafici (Kafka, Escher, Borges, Masse, Hergé, Perec). De afgelopen dertig jaar heeft Mathieu een rijk en sterk filosofisch getint oeuvre in het leven geroepen, dat inmiddels een twintigtal titels omvat.
Zien is geloven?
Het proces is het derde deel in Mathieus stripreeks over M.C. van Esk. Hoewel het boek zich uitstekend los laat lezen, krijgt het existentiële drama van Van Esk extra lading voor wie bekend is met de eerdere twee delen, De oorsprong en Wachten op k…. Eveneens warm aanbevolen is Mathieus duizelingwekkende visie op het Louvre, De krochten van het Vourlé. Of anders wel het bedrieglijk eenvoudig weglezende De tekening, dat inmiddels eveneens in Nederlandse vertaling is verschenen, waarin Mathieu op indringende wijze vraagtekens plaatst bij dood en afscheid, kunst en troost, vriendschap en waarachtigheid.
Mocht je Het proces of andere titels van Marc-Antoine Mathieu willen bestellen, dan kan dat bij je lokale boekhandel of bij een van deze uitstekende onafhankelijke internetboekhandels:
Marc-Antoine Mathieu was van 3 t/m 5 juni te gast tijdens Stripdagen Haarlem. Tot en met 26 juni 2022 is nog een expositie van zijn werk te bezichtigen in ABC Architectuurcentrum Haarlem. Met dank aan Stripdagen Haarlem en de Afdeling culturele samenwerking van de Ambassade van Frankrijk in Nederland.
Het proces en De tekening: citaten uit de pers
‘De Franse stripmaker Marc-Antoine Mathieu maakt verbluffende strips die het medium strip overstijgen – noem het gerust beeldende kunst, waarin ruimte is gemaakt voor filosofie, humor, literatuur, sciencefiction, absurdisme. Via sublieme zwart-wittekeningen krijg je in Het proces, het derde verhaal over de ambtenaar Maurits Cornelis van Esk, een krankzinnige en hilarische geschiedenis voorgeschoteld waarin vele lagen verstopt zitten. (…) Een subliem meesterwerk.’ Holly Moors op Moorsmagazine.com
‘[Metaverhaal] over tijd zoals die bestaat in een strip. [Met] hilarische scènes waarin Van Esk zijn eigen verhaal doorkruist en onbedoeld de grootste chaos veroorzaakt. (…) De verhalen van Marc-Antoine Mathieu staan altijd garant voor verwondering, verrassende inzichten en een brede glimlach. Het proces en De tekening vormen daarop geen uitzondering. De absurdistische wereld, de haast filosofische thema’s en de visuele vondsten maken beide albums zoals gebruikelijk een genoegen om te lezen. (…) Koopt allen en deel grif uit aan vrienden en familie. Succes verzekerd.’ Sigge Stegeman op 9ekunst.nl
‘Marc-Antoine Mathieu drukt ons op een poëtische manier met de neus op de feiten: het leven is één rush van links naar rechts, van boven naar onder. De woningen staan te dicht op elkaar gepakt, er is druk verkeer met filevorming, het is een voortdurende race tegen de klok wegens afspraken die eigenlijk relatief onbelangrijk zijn. Er bestaan allerlei regeltjes die men moet opvolgen en ieder leeft in zijn waandenkbeelden. (…) [Mathieu toont met] sterke staaltjes tekenkunst wat er allemaal mogelijk is met enkel zwart en wit. Het is moeilijk te begrijpen dat het dertig jaar heeft geduurd voordat het straffe werk van Marc-Antoine Mathieu werd vertaald in het Nederlands.’ Jan Goffin op Stripspeciaalzaak.be
‘Marc-Antoine Mathieu is een geniale Franse stripmaker [die] sublieme strips maakt op het snijvlak van strips, kunst en filosofie, met daardoorheen nog wat absurdisme en humor geroerd. (…) De tekening is (…) een verrukkelijk meesterwerk. Alleen het tekenwerk van Mathieu is al een genot om naar te kijken, maar als de hoofdrol dan ook nog gespeeld wordt door een tekening wordt het helemaal mooi.’ Holly Moors op Moorsmagazine.com
‘Bij stripmaker Marc-Antoine Mathieu weet je van tevoren dat er een spel met jou als lezer wordt gespeeld. Ik ken weinig stripmakers die zó bezig zijn je iets duidelijk te maken over tekenen, beeldtaal, je manier van kijken als Mathieu. (…) Ik vind de boeken van Mathieu stuk voor stuk pareltjes. Ze laten mij als lezer, net als de hoofdrolspelers, verdwalen in een soort metabeeldtaal. Niets is wat het lijkt, er gaat achter de getekende wereld voor je méér uit dat je in eerste instantie kunt bevroeden. (…) Schitterend boek!’ Jos van Waterschoot op Strip Tease (Stripschap.nl)