Lost Girls is een monumentale uitgave: drie kloeke stripbanden in harde kaft gevat in een luxe slipcase. Prijzig, verpakt in plastic, for adults only. Een hoogdrempeliger uitgave is bijna niet denkbaar (tenzij je luxe designboeken met bijbehorende gimmick-tafeltjes serieus wilt nemen). Zodra het plastic is verwijderd, blijkt waarom. Al in het eerste boek wordt er stevig op los gevreeën, de twee latere boeken tonen complete orgieën en geven Robert Crumbs ondeugende sixties-leuze The family that lays together stays together een geheel nieuwe inhoud. Ongeremd, is wel het minste wat je van de nieuwe strip van Melinda Gebbie en Alan Moore kunt zeggen. De hele seksuele trukendoos gaat wijd open.
Explosief
Een expliciet erotisch stripverhaal gebaseerd op geliefde kinderboekenpersonages: de Britse schrijver en Amerikaanse tekenares weten als geen ander dat het gaat om potentieel explosief materiaal. De Britse douane neemt in 1985 Gebbies strip Fresca Zizis als zijnde obsceen in beslag. In Gebbies vaderland laat de zogeheten moral majority geen gelegenheid onbetuigd politici op hun erotische escapades af te rekenen. Als Janet Jackson op tv laat zien dat er op haar borsten tepels prijken, is het land te klein. Gebbie en Moore zien aan de vooravond van de publicatie van Lost Girls de bui van het benepen Anglo-Amerikaanse fatsoen al hangen. Vandaar het plastic, vandaar de hoge prijs, vandaar de waarschuwingssticker. Want Lost Girls is niet bedoeld om te shockeren, althans niet op de gebruikelijke manier.
Beest
“Medio jaren ’80 realiseerde ik me dat seks in de media – en dan heb ik het niet alleen over strips – bijna altijd nogal onbeholpen wordt verbeeld,” zegt Alan Moore. “Dat gold ook voor mezelf. Jarenlang had ik in mijn werk vele tientallen personages tot leven gewekt, maar geen van hen had een volwaardig, normaal seksleven. Ze beschikten over bovenmenselijke krachten, of waren een soort plantaardige godheid (een verwijzing naar Moores creatie Swamp Thing, red.), maar uitgerekend dit nagenoeg universele aspect van menselijke ervaring was niet voor hen toegankelijk. Of het moest zijn in de glibberige vorm van het reguliere pornogenre, dat onder de toonbank wordt verkocht en waar geen kwaliteitscriteria voor lijken te gelden. In porno wordt seks in esthetisch, politiek en moreel opzicht gelijk zo ongelooflijk lelijk weergegeven.” Moore wil seks eindelijk eens serieus nemen. Zonder er doekjes om te winden, gewoon lust openlijk tonen als het prachtige, speelse, verwarrende, wilde beest dat het is.
Suggesties
Daarmee zit Moore jarenlang diep met de handen in het lange haar. Want hoe kun je seks afbeelden zonder plat te worden? Hoe kun je met lijnen en woorden op papier je lezers opgeilen en tegelijk prikkelen het verhaal opgewonden en wel tot de laatste bladzijde uit te lezen? Hij komt er niet uit. Pas eind jaren tachtig dient het antwoord zich aan in de persoon van Melinda Gebbie. Schrijver Neil Gaiman introduceert de Amerikaanse stripmaakster bij Moore als de ideale persoon om een korte erotische strip mee te maken voor de stripbundel Tales of Shangri-La. Samenwerken met een vrouw, dat zou de valkuilen van het schrijven en tekenen over seks weleens een stuk minder verraderlijk kunnen maken. En helemaal wanneer die vrouw al een stevige staat van dienst heeft opgebouwd met expliciete undergroundstrips voor comics als Wimmin’s Comix en Tits & Clits, waarin seksueel geprikkelde personages allerminst een taboe vormen. Gebbie staat open voor suggesties. “Ik wilde best met hem samenwerken,” zegt ze, “zolang elke vrouw die in de strip voorkwam maar de indruk wekte dat ze zich op haar gemak voelde. Alle vrouwelijke personages moesten laten blijken dat ze wisten wat ze deden. Ze moesten eruit zien als Perzische katjes op een kussen. Zodat vrouwelijke lezers zich niet ongemakkelijk zouden gaan voelen en hen alleen als genietend en ontspannen konden ervaren.”
Geliefden
Het eerste contact smaakt naar meer en Gebbie, die op dat moment een tijdelijke baan heeft bij een Britse uitgever, maakt een afspraak met Moore. Dat resulteert in een “explosief weekeinde” (Moore), waarin schrijver en tekenares hun idee voor een kort verhaal uitbouwen tot een volwaardig stripboek. En waarin tegelijk de kiem wordt gelegd voor het samensmelten van fictie en werkelijkheid. Want twintig jaar na dato zijn Gebbie en Moore behalve collega’s ook geliefden – niet onwelkom voor de ruimdenkende Brit die dan net zijn ménage à trois met de moeder van zijn kinderen en een vriendin ten einde heeft zien lopen, nadat beide dames er met elkaar vandoor zijn gegaan. Moore legt Gebbie zijn basisidee voor: is het niet vreemd dat in J.M. Barries Peter Pan zo opvallend veel gevlogen wordt? En dat vliegen volgens de droomleer van Sigmund Freud een symbool is voor seksualiteit? Keert dat soort symbolen niet opvallend vaak in kinderboeken terug? Gebbie fantaseert door en voegt eraan toe dat ze altijd met veel plezier aan verhalen met drie vrouwelijke hoofdpersonen heeft gewerkt. Eén en één zijn dan snel bij elkaar opgeteld. Want als je Wendy uit Peter Pan als uitgangspunt neemt, en je ziet de publicatiedatum van Barries boek als haar ‘geboortedatum’, dan kom je al gauw uit bij haar illustere ‘tijdgenoten’ Alice (Alice in Wonderland) en Dorothy (De tovenaar van Oz). Dan beland je bovendien gelijk in de roerige beginjaren van het tweede decennium van de twintigste eeuw: het tijdvak van het historische schandaal rond Igor Stravinski’s ballet Le Sacre du printemps en de moord op aartshertog Frans Ferdinand, dat uitliep op de puinhopen van de Eerste Wereldoorlog.
Logica
“Alles viel opeens samen,” zegt Moore. “Die drie personages boden zo’n perfecte metafoor voor hoe wij mensen seks ervaren. Want voordat we met seks kennismaken zijn we niet volwassen. En als we onze eerste seksuele ervaring hebben gehad, zijn we misschien nog steeds niet volwassen, maar zeker ook geen kinderen meer. Voor de meeste mensen is volgens mij de werkelijkheid van onze eerste seksuele ervaring net zo vreemd en verwarrend als Wonderland, Oz of Nimmerland. In onze jeugd zien we de wereld op een bepaalde manier en denken we dat mensen reageren en handelen volgens bepaalde regels. Wanneer we eenmaal hebben kennisgemaakt met seksualiteit, is het alsof opeens de logica van Lewis Carrolls Hartenkoningin geldt: alles is ondersteboven, je moet twee keer zo hard lopen om op de plaats waar je bent te blijven, niets is meer hetzelfde, woorden die voorheen een bepaalde betekenis hadden, betekenen opeens iets heel anders.”
Lucht
Gebbie noemt het hoofdstuk Stravinsky, waarin de drie hoofdrolspeelsters de beruchte eerste opvoering van Le Sacre du printemps bezoeken, haar favoriete passage in Lost Girls. De (in vroeg 20e-eeuwse oren) rauwe energie van Stravinski’s muziek, het offeren van de maagdelijke danseres van het ballet aan de beer-mannen, leiden tot een rel. Profaniteit in de tempel van de Opéra in Parijs! “Dan wordt duidelijk dat het kookpunt is bereikt in Europa,” zegt Moore. “De uitzinnige reactie op Le Sacre du printemps is een onmiskenbare voorafschaduwing van de krachten die een klein jaar later in de vorm van de Eerste Wereldoorlog zullen uitbreken.” Gebbie tekent de seksuele escapades van Alice, Wendy en Dorothy tijdens de voorstelling met merkbaar genoegen. Tegelijkertijd laat ze het ballet op het podium uiteenvallen in een gefragmenteerde chaos, waarbij alles wat vast is in lucht vervliegt.
Scherven
Uiteindelijk is het de Eerste Wereldoorlog die onherroepelijk een einde maakt aan de seksuele idylle die Alice, Dorothy en Wendy samen hebben mogen beleven, in hotel Himmelgarten aan de Bodensee, midden in het hart van Europa. De spiegel die Alice naar het hotel heeft meegenomen – en die haar toegang bood tot Wonderland – eindigt in scherven als gevolg van het oorlogsgeweld. “Oorlog is naar mijn idee het totale falen van de verbeeldingskracht,” zegt Alan Moore. “Het is wat gebeurt wanneer al het andere op niets is uitgelopen. Het vernietigt de verbeelding.” “Het laatste hoofdstuk opent met het beeld van een enorme dildo op een kaptafel,” verduidelijkt Moore later. “Aan het eind van dat hoofdstuk tonen we een echte penis los van een menselijk lichaam, die het openingsbeeld op een vreselijke manier weerspiegelt. Dan kun je je afvragen welk beeld het meest aanstootgevend is.”
Olympisch
Los van de poging pornografie als artistiek genre serieus te nemen, is ook de manier waarop Lost Girls wordt verteld bijzonder. Alan Moores stempel als de inventieve, bijna mathematisch te werk gaande verteller van Watchmen en From Hell drukt onmiskenbaar op het boek. Het is hecht opgebouwd volgens een strak aangesnoerd keurslijf van telkens acht pagina’s tellende hoofdstukken. Vaak volgen die hoofdstukken ook nog eens een ingenieuze, eigen logica. Zo werken de passages waarin Alice, Dorothy en Wendy vertellen over hun jeugd onveranderd toe naar centrale, paginagrote tekeningen van de meiden in een karakteristieke seksuele pose: Dorothy verliest zichzelf masturberend in een windhoos, Alice moet wegrennen voor de Hartenkoningin in de vorm van een gigantische hollende penis en Wendy ziet haar snode belager kapitein Haak op het laatste moment verzwolgen worden door een gigantische kroko-vagina. Op andere momenten tekent Gebbie fraaie pastiches op de tekenstijlen van erotische kunstenaars als Mucha, Egon Schiele en Aubrey Beardsley. Aan alles is te zien dat Lost Girls is bedoeld als een groot, geil visueel festijn. “Het voelde als een Olympische prestatie,” blikt Melinda Gebbie terug op de pastiches en de buitengewoon bewerkelijke kleurpotloodstijl waarin ze de meeste scènes tekende. “Sommige tekeningen bevatten wel tien verschillende potloodlagen. Daar was ik soms wel drie dagen achtereen aan bezig. Als je het zo bekijkt, is het eigenlijk een wonder dat ik die dik driehonderd pagina’s heb afgekregen in de zestien jaar die we aan Lost Girls hebben gewerkt.”
Gestoord
Met haar bewerkelijke visuele aanpak wil Gebbie de pornografische situaties uit Lost Girls vol liefde en aandacht op papier zetten. Als een soort vrolijke musical, met weelderige decors, sensuele stoffen en uitzinnige kleurenpracht. Een tegenwicht tegen het rechttoe rechtaan hang- en sluitwerk van de meeste harde porno, dat in haar woorden net zo opwindend is “als de gemiddelde loodgietershandleiding”. Het zit Gebbie en Moore tijdens hun titanenklus bepaald niet mee. Lost Girls raakt versnipperd over verscheidene stripuitgevers, die om verschillende redenen failliet gaan. De voorpublicatie van de strip in comicvorm loopt na twee deeltjes spaak. Op gegeven moment ziet Alan Moore zich zelfs gedwongen Gebbies werk aan Lost Girls uit eigen zak te betalen en aan de strip te blijven werken zonder dat er een nieuwe uitgever bekend is. Wat heeft Gebbie en Moore gaande gehouden gedurende die lange jaren van stug doorploeteren en onzekerheid? “Lost Girls is een gepassioneerd pleidooi voor de vrijheid van seksuele expressie,” antwoordt Moore. “Bovendien is het een eerbetoon aan de art nouveau, de oude erotische schilders en schrijvers van wier werk we zelf hebben genoten, en aan de schoonheid. Want laten we wel wezen: zo heel veel aangename dingen heeft het menselijk bestaan niet te bieden. Seks en seksuele fantasieën zijn absoluut een van de weinige uitzonderingen. Dus ik zou iedereen willen adviseren op dat vlak vooral zoveel mogelijk uit te proberen. Noem ons raar, maar volgens Melinda en mij is seks goed. Dat is waarom we er zo op gebrand waren met Lost Girls nu eindelijk eens goede porno maken: zo opwindend, mooi en ontroerend mogelijk, sexy en intelligent tegelijk.”
En ook in de praktijk doet de pornografische verbeeldingskracht van de Lost Girls wonderen, bezweert Moore. “Voor het werk aan Lost Girls moesten Melinda en ik absoluut eerlijk tegenover elkaar zijn over onze seksuele fantasieën. Anders hadden we de strip nooit zo kunnen maken. Maar ik kan het iedereen aanraden: als je een gelukkige, langdurige relatie wilt hebben, begin dan vooral aan een ambitieus literair pornografisch werk waar je zestien jaar aan moet ploeteren voordat het af is. Je zult er geen spijt van hebben.”
Gepubliceerd in ZozoLala 151 (2006)
Bronnen:
Kurt Amacker (2006) The virtues of vice. The Alan Moore interview, op www.cinescape.com
Matt Brady: Melinda Gebbie on Lost girls, op newsarama.com
Daniel Robert Epstein (2006) Lost girls artist Melinda Gebbie, op suicidegirls.com/interview
Paul Gravett (2006) Alan Moore: Three go mad in…, in The Independent, 1/10/2006
Jonathan P. Kuehlein (2006) More of Moore, in Metro (Canada), 14/8/206
Gary Spencer Millidge (2004) Alan Moore (bio)graphie, in Bang! 5, winter 2004
Adi Tantimedth (2006) Finding the ‘lost girls’ with Alan Moore
Spreekt deze tekst je aan?
Dan lees je mogelijk ook graag:
