Laat het woord stripboek vallen en de meeste mensen denken nog steeds aan Suske & Wiske en Kuifje. Niks mis mee, mooie jeugdherinneringen. Maar de laatste jaren zijn daar veel nieuwe vormen bijgekomen. Zoals Op weg, een getekende documentaire over leven en werk van Abbé Pierre.
“Ze zeggen me: Wat geweldig wat u doet,” vertelt Abbé Pierre ergens halverwege Op weg. “Maar ik zie vooral wat ik níét gedaan heb.” Het is een typerende scène uit het boek. Auteur Edmond Baudoin heeft een hekel aan simplisme en grote stripneuzen. Hij gelooft niet in gemakkelijke antwoorden. En dat is precies wat zijn portret van Abbé Pierre zo indrukwekkend maakt.
Dat wil niet zeggen dat Op weg niet informatief is. Wie nog nooit eerder heeft gehoord van Abbé Pierre of Emmaus – zoals de klasgenoten van Marieke uit de Emmauskrant van dit voorjaar – komt tijdens het lezen van het boek veel te weten over de jeugd van de Abbé, zijn eerste acties en latere successen. Alleen presenteert Baudoin die feiten in Op weg met zo veel ruimte tussen de regels, dat ook de ideeën die eraan ten grondslag liggen duidelijk worden. Meer nog, dat de lezer zelf over die ideeën gaat nadenken.
Hoe de auteur daarin slaagt? In feite zoals in al zijn boeken. De zestiger Edmond Baudoin heeft in het Frans inmiddels zo’n dertig stripboeken op zijn naam staan. Zijn werk is herkenbaar aan de sobere zwart-wit penseelstreken waarmee hij het liefste werkt. Ook blijft Baudoin altijd heel dicht bij zijn eigen ervaringen. In Op weg wisselt hij het levensverhaal van Abbé Pierre af met zijn eigen gedachten tijdens het maken van de strip en een liefdesverhaal over de migrantenkinderen Céline en Williams. De afwisseling van die verschillende lagen zorgt ervoor dat het lezen van Op weg elke bladzijde weer verrassend en meeslepend is.
Overigens lag het niet meteen voor de hand dat Baudoin het leven van Abbé Pierre tot een stripverhaal zou bewerken. Het idee kwam eigenlijk meer voort uit Emmaus Frankrijk. De mensen rond Abbé Pierre hadden het idee dat het nuttig zou zijn om, nu de Abbé steeds ouder wordt, zijn ideeën voor het nageslacht vast te leggen. Dus regelden ze verschillende boekpublicaties. Ze wilden er ook graag een toegankelijk stripboek van maken, maar hadden eigenlijk helemaal geen contacten met tekenaars. Toevallig herinnerde één van hen zich de boekillustraties die Baudoin bij Theorema van de Italiaanse filmregisseur en schrijver Pier Paolo Pasolini had gemaakt. De rest staat te lezen op de eerste pagina’s van Op weg.
Wat Abbé Pierre eigenlijk zelf vond van zijn stripbiografie? Daar heeft Baudoin in de interviewbundel Entretiens nog een mooi verhaal over: “De Abbé had de eerste twintig pagina’s van Op weg gelezen. Maar na de publicatie van de strip hoorde ik niets meer van hem. Toen ik later voor het boek een oecumenische stripprijs kreeg, hing opeens Abbé Pierre aan de lijn. Hij zei: ‘U weet dat ik een oude man ben en dat stripverhalen niet echt mijn ding zijn – en dan is deze nog in zwart-wit ook. Dus ik zal eerlijk zijn: ik heb het boek aanvankelijk niet gelezen. Maar toen ik hoorde dat u de prijs had gewonnen, heb ik dat toch gedaan. En ik moet u zeggen dat ik het het mooiste werk vind dat er ooit over mij is gemaakt. Ik wil graag dat u dat weet.’ De moed die uit deze bescheidenheid spreekt is voor mij een van de mooiste cadeaus die ik ooit als stripmaker heb mogen ontvangen.”
Gepubliceerd in Honger en dorst. Emmauskrant 11 (2003)