Het stripverhaal staat niet alleen in Nederland en Vlaanderen onder druk. Zelfs in stripminnend Frankrijk is het voor de liefhebbers van het getekende boek niet louter rozengeur en maneschijn. Daarom schetsen Loïc Dauvillier en Jérôme d’Aviau op de volgende twee pagina’s een nachtmerriescenario.
Vanuit Bordeaux licht Loïc Dauvillier (1971) de gedachte achter hun korte strip toe. Voor hem is de zaak duidelijk. Behalve stripscenarist is hij ook uitgever (zie kader) en zijn antwoorden zijn kort en fel: „Een van mijn beste vrienden, Oscar Hibou, heeft een stripspeciaalzaak hier in Bordeaux. Ik weet hoe moeilijk het is zo’n winkel overeind te houden. Ook vanuit mijn ervaring als kleine uitgever weet ik hoe belangrijk de vaste boekenprijs is. Vorig jaar was de Franse wet op de vaste boekenprijs, de wet-Lang, 25 jaar van kracht. Dat wilde ik niet ongemerkt voorbij laten gaan.”
Het beeld van de stripketen Rapid BD op de volgende pagina’s mag op het eerste gezicht aantrekkelijk ogen. En de Robbedoes- en Marsupilami-werkkleding is zeker koddig. Alleen jammer dat de verkopers achter de balie zijn uitgezocht op hun bereidheid om voor het minimumloon te werken en niet op hun vakkennis. Of dat de keten Rapid BD slechts bestsellers aanbiedt en niet het hele spectrum van getekende verhalen. De vaste boekenprijs biedt bescherming aan kleine onafhankelijke boekhandels. Die zien hun best verkopende titels dan niet voor een habbekrats bij de supermarkt of grote boekenketen om de hoek liggen. Dauvillier weet uit ervaring hoe belangrijk de onafhankelijke verkoopkanalen zijn: „Ik schrijf een jeugdstrip die La petite famille heet. Bij Oscar Hibou hebben ze van deel één 380 exemplaren verkocht. De megastore Virgin verkocht er vijf, de FNAC hier in Bordeaux bood het boek niet eens aan. Dan is het toch duidelijk!”
En is het internet dan geen oplossing voor kleine uitgevers als Dauvillier? De Fransman vindt van niet: „Internetboekwinkels bieden strips aan zonder dat ze die in voorraad hebben. Ik wil de boeken zelf kunnen inkijken en tips krijgen van de boekverkoper.” Soms komt het zelfs voor dat internetboekhandels minder gangbare titels wel aanbieden, maar bij bestelling ijskoud melden dat het boek niet te krijgen is terwijl de uitgever het nog gewoon op voorraad heeft.
De beste garantie voor de diversiteit en kwaliteit van het stripaanbod is een rijkgeschakeerd netwerk van zoveel mogelijk onafhankelijke boekhandels. Met boekverkopers die zelf lezen en keuzes durven maken. Persoonlijke keuzes, die niet alléén op het maken van winst zijn gebaseerd. Het vrijlaten van de markt, zoals in de Europese Unie op steeds meer gebieden gebeurt, levert lezers niet automatisch het beste boek voor de beste prijs op. „Het boek is een product, maar het is ook méér dan dat,” besluit Dauvillier. „De vrije markt is niet op alle gebieden de beste oplossing. Die economen begrijpen dat niet. De dominante neoliberale stroming in Europa begrijpt dat niet. Dat is waarom hier in Frankrijk de Europese grondwet is weggestemd.” En niet alleen in Frankrijk, kan daaraan worden toegevoegd. Gelukkig kunnen we nog steeds lachen om het angstvisioen van Dauvillier en D’Aviau. Een keten als Rapid BD biedt ongetwijfeld voortreffelijke eenheidsworst, maar geestelijk voedsel smaakt toch beter elders.
Gepubliceerd in ZozoLala 154 (2007)
Loïc Dauvillier en Jérôme d’Aviau lopen elkaar tegen het lijf op een kleine boekenbeurs in het West-Franse stadje Montalivet. D’Aviau kent de tekenaar met wie Dauvillier de jeugdstrip La petite famille maakt, Dauvillier leest geregeld D’Aviau’s weblog. Een samenwerking is geboren. Voorjaar 2007 publiceren de stripmakers het psychologisch drama Ce qu’il en reste. Scenarist Dauvillier heeft dan al een tiental stripscenario’s op zijn naam staan, onder andere een bewerking van Dickens’ Oliver Twist (bij de grote uitgever Delcourt), drie delen van de jeugdreeks La petite famille en de strip Passages, een hommage aan Sempé en Jacques Tati. Daarnaast drijft hij de uitgeverij Charrette (editions.charrette.free.fr).
Tekenaar Jérôme d’Aviau maakt met Ce qu’il en reste zijn boekdebuut.
De vaste boekenprijs toont de gespletenheid van het Nederlandse taalgebied. In Nederland zijn algemeen geldende boekenprijzen een feit, in Vlaanderen niet. Daar werd in 2003 zelfs nog een voorstel tot invoering van de vaste boekenprijs weggestemd.
Maakt dat een zuivere vergelijking mogelijk over de zegeningen dan wel ellende van de vaste boekenprijs? Minder goed dan je zou denken. Daarvoor is het verband tussen de vaste boekenprijs en de kwaliteit en diversiteit van het boekenaanbod te complex, helaas. In een open brief uit 2002 aan de toenmalige Nederlandse staatssecretaris van Cultuur, Cees van Leeuwen, merkt Sjaak Kroon, de voorzitter van de Raad voor de Nederlandse Taal en Letteren, op dat het aantal boekhandels in Vlaanderen de laatste dertig jaar is gedaald van 750 naar 250, terwijl dat aantal in Nederland in diezelfde periode juist een lichte stijging heeft laten zien. Toeval?
Op de volgende pagina’s de vertaling van de korte (ongetitelde) strip van Loïc Dauvillier en Jérôme d’Aviau uit het Franse striptijdschrift Jade. Met vriendelijke dank aan 6 pieds sous terre, de uitgever van Jade: www.pastis.org/jade
Lettering: Jeroen Klaver, www.shamrocking.com
Blog Jérôme d’Aviau: poipoipanda.blogspot.com
Webstek Loïc Dauvillier: Loicdauvillier.com
