City of Glass (later vertaald als Broze stad)

David Mazzuchelli, Paul Karasik & Paul Auster
Uitg. Picador; 138 pl.; zwart-wit; slappe kaft; $ 14.00.

Even een experimentje. Dit is één woord. Toch zijn het er vier. Dit is een leugen. Maar als dat waar is ook weer niet.

Taal lijkt zo vanzelfsprekend. Maar kijk nog eens goed, en zie: er staat niet wat er staat. Dat is de kern van City of Glass. En dat is waarom auteurs Paul Auster, Paul Karasik en David Mazzuchelli zo’n magistrale prestatie hebben geleverd.

Eigenlijk is City of Glass van oorsprong helemaal geen strip. Het is het eerste verhaal in Paul Austers geruchtmakende bundel New York Trilogy uit 1985. Een woordkunstwerk dat Karasik en Mazzuchelli met verbluffende vindingrijkheid hebben bewerkt tot een beeldverhaal. Met ogenschijnlijk gemak verplaatsen zij Austers vraagtekens bij de geschreven taal naar de taal van het gedrukte beeld. Hoe goed je ook kijkt, je kunt je ogen niet geloven.

Dit klinkt waarschijnlijk allemaal nogal abstract. Maar verbazingwekkend genoeg leest City of Glass als een spannende detective. Hoofdpersoon is de schrijver David Quinn. Quinn schrijft detectiveverhalen. Tot de dag waarop hij wordt gebeld door een onbekende. Of hij wil helpen bij een dringende zaak. De schrijver gaat nietsvermoedend op het verzoek in. Het wordt zijn ondergang. Naarmate hij meer grip op de zaak denkt te krijgen, ontglipt zij hem steeds meer. Dat hij de resultaten van zijn naspeuringen begint neer te schrijven in een notitieblok helpt allerminst. Hoe meer woorden hij aan het papier toevertrouwt, hoe minder hij het geheel overziet. Op het moment dat hij het mysterie alsnog denkt te doorgronden, zwerft hij dakloos over straat. Als hij dan in de spiegel kijkt, wacht hem een verrassing. Dan ziet hij een ander.

Heel geraffineerd gebruiken Karasik en Mazzuchelli vier verschillende realiteitsniveaus in hun strip. De tekenaars leven zich uit met schetsen en fotokopieën, beschrijvende en metaforische beelden. Dankzij Mazzuchelli’s soepele schilderwerk – zie zijn vroegere strips Batman Year One en Rubber blanket – lopen deze verschillende lagen heel helder in elkaar over. Zo wordt Quinns verwarring voelbaar. Tot het punt waarop de hechte structuur van de stripplaten – samenhangende eenheden van drie bij drie plaatjes – als geheel op losse schroeven komt te staan.

De verwarring van de striplezer is op dat moment de verwarring van de speurende Quinnn geworden. Het is een duizelingwekkende ervaring die maar uitnodigt tot één ding. En dat is weer van voren af aan beginnen. Om nogmaals bedwelmd te worden door Quinns hypnotische speurtocht. En nog eens. En nog eens.

City of Glass is daarom oneindig veel meer dan drie woorden. City of Glass is een onvergetelijk stripboek. Een ervaring die geen stripliefhebber zal willen missen.

Toon Dohmen

Gepubliceerd in ZozoLala 137 (2004)